Wiesław Caban
Urodzony 26 marca 1946 roku w Mierzycach – polski historyk, profesor nauk humanistycznych.
Życiorys:
Ukończył szkołę podstawową w swojej rodzinnej miejscowości, a następnie Liceum Ogólnokształcące w Złoczewie (1965). W latach 1965–1970 odbył studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego. Doktoryzował się w 1980 roku na tej uczelni, a stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii uzyskał w 1990, również na UŁ, w oparciu o rozprawę Z dziejów powstania styczniowego w rejonie Gór Świętokrzyskich. Postanowieniem Prezydenta RP z 1999 roku otrzymał tytuł profesora. Za opublikowaną w 2001 roku książkę Służba rekrutów z Królestwa Polskiego w armii carskiej w latach 1831–1873 otrzymał Nagrodę im. prof. Jerzego Skowronka.
W latach 1970–1975 był pracownikiem Muzeum Narodowego w Kielcach, a następnie Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Kielcach. W 1975 roku rozpoczął pracę w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach. W latach 1994–1996 pełnił funkcję wicedyrektora, a w latach 1996–1999 dyrektora Instytutu Historii. Po przekształceniu uczelni w Akademię Świętokrzyską, ponownie był dyrektorem IH (2001–2005), natomiast od 2005 do 2008 był dziekanem Wydziału Humanistycznego. W latach 2008–2012 pełnił funkcję prorektora UJK.
Jest członkiem Komisji do Badań Diaspory Polskiej PAN. Wcześniej należał do Wydziału Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk. Jego zainteresowania badawcze obejmują: dzieje polskich zrywów niepodległościowych (w szczególności powstania styczniowego), stosunki polsko-rosyjskie w XIX i początkach XX w., przemiany społeczno-gospodarcze i kulturalne w Królestwie Polskim, a także biografistykę polonijną. 27 maja 1974 roku został członkiem Kieleckiego Towarzystwa Naukowego.
Odznaczony m.in. Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Żonaty z Marią, ma dwoje dzieci.
- „Polskie dziewiętnastowieczne pamiętniki i listy z Ziem Zabranych — rola i miejsce w badaniach historycznych, red. Wiesław Caban, Lidia Michalska–Bracha, Kielce 2017.
- Drogi Polaków do niepodległości. W 150. rocznicę powstania styczniowego , red. W. Caban, L. Michalska–Bracha, W. Śliwowska, Kielce 2015.
- Powstanie styczniowe. Polacy i Rosjanie w XIX wieku, red. L. Michalaska-Bracha, S. Wiech, Jacek Legieć, Kielce, 2011, ss. 412.
- Szkolnictwo elementarne na ziemi kielecko – radomskiej (1809 – 1862), Kielce 1983, ss. 201.
- Z dziejów powstania styczniowego w rejonie Gór Świętokrzyskich, Warszawa – Kraków 1989, ss. 221.
- Społeczeństwo Kielecczyzny 1832 – 1864, Kielce 1993, ss. 212.
- Służba rekrutów z Królestwa Polskiego w armii carskiej w latach 1831 – 1873, Warszawa 2001, ss. 268.
- Z Orenburga do Paryża. Bronisław Zaleski 1820 – 1880, ss. 248.
- Urzędnicy administracji państwowej a powstanie styczniowe. (Na przykładzie guberni radomskiej), [w:] „Inteligencja polska XIX i XX wieku”, pod red. R. Czepulis-Rastenis, t. 5, 1987, s. 145-172.
- Droga Zygmunta Chmieleńskiego na pole walki, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. 33, 1990, s. 185-203.
- Ziemianie przemysłowcy w Królestwie Polskim w latach 1832 – 1864.(Na przykładzie guberni radomskiej), [w:] Image przedsiębiorcy gospodarczego w Polsce XIX i XX wieku, pod red. R. Kołodziejczyka, Warszawa 1993, s. 73-85.
- Wpływ wydarzeń 1863 roku na gospodarkę Królestwa Polskiego, w: Powstanie styczniowe. sprawy-regiony-ludzie,: „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, Vol. 48, pod red. W. Śladkowskiego, (1993) 1994, s. 7-18.
- Kobiety i powstanie styczniowe, w: Kobieta i świat polityki. Zbiór studiów pod red. A. Żarnowskiej i A. Szwarca, Warszawa 1994, s. 59-73.
- Kantoniści z Królestwa Polskiego w armii carskiej w latach 1832 – 1856, „Kwartalnik Historyczny”, R. CVI, 1999, nr 2, s. 3 – 13.
- Modernizacja gospodarki Królestwa Polskiego w dobie przeduwłaszczeniowej, [w:] Samomodernizacja społeczeństw w XIX wieku. Irlandczycy, Czesi, Polacy, pod red. L. Trzeciakowskiego i K. Makowskiego, Poznań 1999, s. 131 – 156.
- Losy żołnierzy powstania listopadowego wcielonych do armii carskiej, „Przegląd Historyczny”, t. 91, 2000, z. 2, s. 235 – 245.
- Służba Polaków w armiach państw zaborczych a świadomość narodowa, [w:] Polskie powstania narodowe na tle przemian europejskich XIX wieku, pod red. J. Ziółka, Lublin 2001, s. 289 – 303.
- Wpływ służby Polaków w armii carskiej w dobie międzypowstaniowej na świadomość narodową, [w:] Pamiętnik XVI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, t. II, cz. 2, Toruń 2001, s. 73 – 85.
- Bronisława Zaleskiego projekt rozbioru Imperium Rosyjskiego, [w:] Rosja i Europa Wschodnia: „imperiologia” stosowana, pod red. A. Nowaka, Kraków 2006, s. 188 – 196.
- O potrzebie badań nad rolą ziemiaństwa w modernizacji gospodarstwa wiejskiego w dobie przeduwłaszczeniowej, [w:] O polskich elitach raz jeszcze, pod red. T. Epszteina, Warszawa 2007, s. 11 – 26.
- O potrzebie badań nad rolą ziemiaństwa w modernizacji gospodarstwa wiejskiego w dobie przeduwłaszczeniowej, [w:] O polskich elitach raz jeszcze, pod red. T. Epszteina, Warszawa 2007, s. 11 – 26.
- Oficerowie rosyjscy polskiego pochodzenia wobec wojny krymskiej, [w:] Polacy i ziemie polskie w dobie wojny krymskiej, pod red. J. Borejszy i G. Babiaka, Warszawa 2008, s. 126 – 134.
- Polacy w carskim korpusie oficerskim w XIX wieku. Casus Ksawerego Branickiego i Józefa Lubomirskiego, [w:] Od najazdów pogańskich dotąd państwa Waszej Królewskiej Mości spokojne, pod red. Z. Pilarczyka i M. Franza, Toruń 2008, s. 245 – 256.
- Dom syberyjski polskich zesłańców politycznych XIX wieku ( lata 40 – 70): Polskaja inteligencja w Sibiri, Krasnojarsk 2008, s. 75-88.
- O potrzebie badań nad udziałem ziemiaństwa Królestwa Polskiego doby przeduwłaszczeniowej w działaniach na rzecz rozwoju przemysłu, w: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku, red. W. Puś, J. Kita, Łódź 2010, s. 9–18.
- O potrzebie badań nad wkładem oficerów-Polaków i osób polskiego pochodzenia w modernizację armii rosyjskiej w XIX wieku, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” R. 8, 2010, z. 2, s. 133–139.
- СибирскийдневникЮлянаГлаубичСабинскогокакисточникжизни поляков,ссылныхвСибирь
в I половине XIXв., w: Сибирскаядеревния: история, современноесостояние, перспективыразвития, Omsk 2010, s. 339–348.
- Stefan Kieniewicz jako historyk i inspirator badań powstania styczniowego, w: Stefan Kieniewicz i jego dziedzictwo w polskiej historiografii, red. A. Szwarc, Warszawa 2010, s. 103–120.
- Wokół kwestii wcielania żołnierzy powstania listopadowego do armii carskiej, „Universitas Gedanensis” R. 22, 2010, t. 39, s. 93–102.
- W służbie Imperium czy ofiary Imperium? Polacy w carskim korpusie oficerskim w XIX wieku, w: Ofiary Imperium. Imperia jako ofiary. 44 spojrzenia, red. A. Nowak, Warszawa 2010, s. 214–226.
- Das Verhältnis der deutsche Kolonisten zu den polnischen Aufständen im. 19. Jahrhundert, [w:] Deutsche Siedler im Königreich Polen 1815-1915, Herne 2010, s.43-49.
- W służbie Imperium czy ofiary Imperium? Polacy w carskim korpusie oficerskim w XIX wieku, [w:] Ofiary Imperium. Imperia jako ofiary. 44 spojrzenia”, pod red. A.Nowaka, Wydawnictwo IH PAN i IPN, Warszawa 2010 (2011) s.214-226.
- (Rec) W. Molik, Inteligencja polska w Poznańskiem w XIX i początkach XX wieku, Poznań 2009, ss. 612, PH. T. CII, 2011, s. 367-373.
- Poljaki w rossijskich wojenno-uczebnych zawiedieniach w XIX w. Motiwy postuplienija i kariery, w: Istorija polsko-rossijskich otnoszenii w sfere nauki, red. N. A. Makarow, Moskwa 2010, s. 25-28. Tezy referatu wygłoszonego na konferencji zorganizowanej przez Posyjską Akademie Nauk i Polską Akademię Nauk17 X-20 X Warszawa-Pułtusk.
- Wspólnie z S. Wiechem , Publikacija i poznawatielnaja cennost` istocznikow wojennogo i policiejskogo proischożdienija w izuczenii istorii polskich zieml w sostawie rossijskoj Imperii wo wtoroj połowinie XIX wieka, w: Izuczenije i publikacja istoriczeskich istocznikow w Rossii i Polsze, red. L. P. Marniej, B. W. Nosow, Moskwa 2011, s. 93-108.
- Wkład oficerów Polaków i osób polskiego pochodzenia w rozwój rosyjskiej nauki w XIX wieku. Wybrane problemy. „Wrocławskie Studia Wschodnie”, t. 15, 2011, s. 99 – 119.
- Образ Сибири в воспоминаниях крестьянина Йгнация Дрыгаса, сосланного после восстания 1863 года ( wspólniezL. Michalska-Bracha) w: Cибирская дуревния. История, современное состояние, перспективы развития, часть1, Омск 2012б С. 356-362.
- W niewoli u Szamila. Kaukaskie przygody Karola Kalinowskiego, „Mówią Wieki”, 2012, nr 7/12, s.32-36.
- Walka zbrojna. Partyzancki zryw. w: Powstanie styczniowe 1863. Klęska i chwała. .Polityka- Pomocnik Historyczny (styczeń 2013), s. 30-36.
- Chłopi w powstaniu styczniowym, „Mówią Wieki”, Styczeń 2013, nr 1/ 2013 (636) s.28-32. Toż w języku litewskim, w: Mówią Wieki” – „Powstartanie Styczniowe- 1863 Metu Sukilimas, Wydanie specjalne, nr 1,2013, s. 30-39.
- Gen. Józef Hauke-Bosak m- dowódca II Korpusu w powstaniu styczniowym, tamże, s.54-57.
- Miejsce powstania listopadowego i powstania styczniowego w polskiej myśli niepodległościowej, w: „Świętokrzyskie. Powstanie Styczniowe – 150 rocznica.” Wydanie specjalne, Kielce 22 stycznia 2013, s. 3-8.
- Wybuch Powstania Styczniowego w rejonie Gór Świętokrzyskich, tamże, s. 9-14.
- Miejsce pamiętników i wspomnień w badaniach nad powstaniem styczniowym. Tekst lczący 3 strony zamieszczony na stronie internetowej Muzeum Historii Polski (http://www.muzhp.pl/artykuly/1003/miejsce-pamietnikow-i-wspomnien-w-badaniach-nad-powstaniem-styczniowym.html
- „Bąk”. Pismo zesłańców postyczniowych do guberni penzeńskiej, w: „1863. Powstanie Styczniowe. Odniesienia, interpretacje, pamięć”, red. T. Kargol, Kraków 2013, s. 31-37.(Wydawnictwo materiałów pokonferencyjnych. Materiały recenzowane)
- Rządy państw zachodnich wobec powstania styczniowego, Przegląd Polsko-Polonijny, Nr 4, z. 2/ 2012, s. 101-112.
- Wkład oficerów Polaków i osób polskiego pochodzenia w rozwój rosyjskiej nauki w XIX wieku. Wybrane problemy. w;”Wrocławskie Studia Wschodnie 15(2011) wydanie 2013, s.99-119.
- Stanowisko Polaków z carskiego korpusu oficerskiego wobec powstania styczniowego, w”Między irredentą a kolaboracją. Postawy społeczeństwa polskiego w latach niewoli – W obcym mundurze, red. L. Michalska-Bracha i M. Korybut-Marciniak, Warszawa 2013, s. 47-57.
- Poles in the Imperial Army in thhe 19 th Century: Numbers and Distribution w: “Russia of the Tsars of the Bolsheviks of the new times, edited by Jan Malicki, Warsaw 2012 (wyd) 2013, s. 25-38 (wspólnie z J. Legieciem).
- W. Caban, L. Michalska-Bracha, Kobiety powstania styczniowego na Syberii. Zesłanki do Usola i Kunguru, w: „Postawy i aktywność kobiet w czasie powstania styczniowego 1863-1864”, red. T. Kulak, J. Dufrat, M. Piotrowska-Marchewa”, Wrocław 2013, s. 163-189.
- Dom sybirskich politiczeskich polskich ssylnych w XIX w. (40-70 g.g.) w: Kultura i obszczestwo: istorija i sowriemiennost`. Materiały II Wsierossijskoj ( s mieżdunarodnym uczastiem) nauczno-prakticzeskoj konferencji (10 apriela 2013, pod red. O. J. Kołosowoj, Stawropol 2013 , s. 328-339.
- Kontakty Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu z instytucjami naukowymi i kulturalnymi w Wielkopolsce w XIX wieku w: „Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk a towarzystwa naukowe na ziemiach polskich w XIX i początkach XX wieku”, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2012 (2014) s.51-66. red. W. Molik i A. Hinc
- Omówienie publikacji: Taмарa M.Смирновa, Полъские общества в Санкт-Петербурге. КонецХIX – начапоХХвека. Санкт-Петербургб 2013, С.260, Фотографии.w: Gazeta Petersburska, (miesięcznik) 2014, nr 3 (marzec) , s.2-3.
- Polacy w imperium carów, „Mówią wieki”, nr 5/2014, s. 3-6.
- Marzenia Polaków w XIX wieku o rozbiciu Imperium Rosyjskiego, w: „O wojnę powszechną za wolność ludów… I wojna światowa na ziemiach polskich – aspekty społeczne, polityczne i militarne”,red. R. Kotowski, L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, Kielce 2014, s. 15-30. (0,8 aa) ISBN 978-83-62068-69-2
- Wspólnie z J. Szczepańskim Inteligencja prowincjonalna wobec walki o niepodległość w XIX w. Na przykładzie urzędników administracji państwowej w guberni radomskiej, w: „Polska w XIX i XX wieku. Społeczeństwo i gospodarka”, red. W. Caban, M.B. Markowski, J. Muszyńska, M. Przeniosło, Kielce 2013 (wyd. 2014), s. 111-122.
- Konspiracja i spiski w latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku, w: „Kielce przez stulecia” , red. Jan Główka, Muzeum Historii Kielc, Kielce 2014, s. 171-176.
- Powstanie styczniowe, tamże, s.176-183.
- (rec) Henryk Głębocki, „Diabeł Asmodeusz” w niebieskich binoklach i kraj przyszłości. Hr Adam Gurowski i Rosja, „Wrocławskie Studia Wschodnie”, 16 (2012) wyd. 2014, s.296-300.
- Bronisław Zaleski i Taras Szewczenko, czyli o zesłańczej przyjaźni polskiego i ukraińskiego artysty w : Волинь філологічна : текст і контекст. Творчість Т.Шевченка : традиції і сучасність : зб. наук. пр. / упоряд. О.В.Яблонська. – Луцьк : Східноєвроп. нац. ун-т ім. Лесі Українки, 2014. – Вип. 18. – С. 201-212.
- (Współredakcja) Mity i legendy w polskiej historiografii wojskowej, Wydawnictwo UJK , t. 1-2, 2014, red. W. Caban i J. Smoliński przy współpracy J. Żaka.
- Mity wokół służby Polaków w armii rosyjskiej w XIX wieku , w: „Mity i legendy w polskiej historiografii wojskowej”, Wydawnictwo UJK, t. 1, Kielce 2014, red. W. Caban i J. Smoliński przy współpracy J. Żak, s. 200 – 2007.
- Echa powstania styczniowego na zachodzie Europy, w: „Powstanie styczniowe w europejskiej ilustracji prasowej. Grafika z kolekcji Krzysztofa Kura, wyd. Ministerstwo Kultury i Muzeum Historii Polski, red. A. Grochala, E. Milicer, K. Pijanowska, Warszawa 2014, s.11-26.
- Польские ссыльные в Западной Сибири в ХIХ веке. Идеи выживания и освобождения, w: „Cибирская дуревния. История, современное состояние, перспективы развития”, часть 1, Омск 2014, ред. Н. И. Томилов С. 46- 58.
- Wokół kwestii wcielania żołnierzy powstania listopadowego do armii carskiej, w: „Wokół powstania listopadowego”. Zbiór studiów . Polska Akademia Umiejętności, red. H. Chudzio i J. Pezda, Kraków 2014, s.263-270.
- Jak pisać o powstaniach narodowych? w: „Kwartalnik Pedagogiczny”, R. LIX, 2014, nr 1-2, s. 107 – 112.
- W. Caban i L. Michalska – Bracha, Kobiety powstania styczniowego na Syberii. Zesłanki do Usola i Kunguru, w: Postawy i aktywnośc kobiet w czasie powstania styczniowego 1863 – 1864, red. T. Kulak, J. Dufrat, M. Piotrowska – Marchewa, Wrocław 2013, s. 163 – 189.
- Wiesław Caban, L. Michalska-Bracha, Женщины-польки в Сибири лосле Январского восстания ( на примере женщин соспаных в Усопе и Кунгур), // „Поляки в Сибирии: от повстанцев 1863 г. До современной Полонии”, ред. С. Леончик Красноярск, 2014, стр. 7-26.
- Агатон Гиллер (1831–1887) – первый историк Январского восстания : w: „ Польское Январское восстание 1863 года и исторические судьбы России и Польши”, Москва 2014, стр. 25-39. ( wspólnie z L. Michalską- Bracha). Red. B. Nosow
- Поляки в царской империи „Новая Польша”, Варшава 2014, С. 73 – 76.
- Zsyłka Polaków na Syberię w XIX wieku. Przegląd publikacji polskich i rosyjskich/radzieckich, „Przegląd Historyczny”, t. 105, 2014, z. 4, s. 99 – 123.
- Ostatnie publikacje w Omsku na temat polskiej zsyłki na Syberię Zachodnią, w: „Wrocławskie Studia Wschodnie”, 17/2013 wydanie 2014, s. 187 – 194.
- Pomysły na przetrwanie, wolność i niepodległość polskich zesłańców politycznych na Syberii w XIX wieku (do 1914 roku). Część I. Pomysły na przetrwanie, „Respectus Philologicus” 27(32)? 2015, s. 115 – 132.
- Polak w carskim mundurze. Wspomnienia Aleksandra Skolimowskiego (1817 – 1895). Wstęp, opracowanie i redakcja Wiesław Caban i Jerzy Szczepański. Przekład Łukasz Guldon przy współpracy Wiesława Cabana i Jerzego Szczepańskiego. Wydawnictwo UJK, ss. 226.
Źródło: Wikipedia.pl
- Prowadząca rozmowę: dr Edyta Majcher-Ociesa
- Miejsce: Muzeum Dialogu Kultur – oddział Muzeum Narodowego w Kielcach
- Realizacja: Robert Kaleta, Artur Kornacki, Wiktoria Zacharz
- Montaż: Robert Kaleta
Nagranie wykonano dzięki wsparciu finansowemu
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego
