Jerzy Władysław Daniel
Urodzony 26 czerwca 1942 roku w Kielcach, absolwent filologii orientalnej UJ (1965), dziennikarz, pisarz, wydawca, działacz kultury.
Od 1965 r. związany z kielecką prasą, specjalizuje się w tematyce kultury oraz w problematyce regionalnej (dzieje lokalne, w tym szerzej historia społeczności żydowskiej, tradycje i dziedzictwo kultury). Redaktor naczelny miesięcznika społeczno-kulturalnego „Przemiany” w latach 1982-1988 (do likwidacji pisma), redaktor naczelny Świętokrzyskiego Miesięcznika Kulturalnego „Teraz” w latach 2005-2013 (do zawieszenia pisma).
Wielokrotny laureat nagród publicystycznych, uprawia także reportaż literacki o tematyce społecznej (nagrody w konkursach ogólnopolskich, teksty w wydawnictwach zbiorowych). Od początków działalności dziennikarskiej towarzyszy piórem kieleckim środowiskom artystycznym (plastykom, fotografikom, literatom, także teatrowi) i jako recenzent opublikował wieleset artykułów dokumentujących, oceniających i popularyzujących przejawy ich aktywności twórczej. Autor ponad pięćdziesięciu tekstów w katalogach wystaw malarskich i fotograficznych. Opublikował wiele szkiców poświęconych twórcom ludowym regionu.
Od 1994 roku prowadzi jednoosobową Oficynę Wydawniczą Scriptum, która opublikowała ponad 120 tytułów (poezja, proza, literatura regionalna, pozycje naukowe) – wszystkie postaciami autorów bądź tematyką powiązane z regionem świętokrzyskim.
W latach 1999-2004 członek Rady Programowej Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.
Od 2003 roku członek Rady Kultury przy Prezydencie Kielc. Laureat nagród kultury marszałka województwa świętokrzyskiego oraz prezydenta Kielc. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP, Medalem Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej, Odznaką Zasłużony Działacz Kultury, Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. Członek Kieleckiego Towarzystwa Naukowego od 24 kwietnia 1994 roku.
Autor książek:
- „Legenda 1914” (1989, współautor Jerzy Osiecki) – dzieje I Kompanii Kadrowej, jej wkroczenie do Kielc, narodziny Legionów Polskich.
- „Kielce na dawnej pocztówce” (1993) – album z rozbudowanym komentarzem opisującym dzieje miejsc ukazanych na kartach.
- „Żyd w zielonym kapeluszu” (1996, II wyd. 2016) – reportaż historyczny o pogromie Żydów w Kielcach w lipcu 1946 r., w którym autor relacjonuje spotkania i rozmowy z reżyserami, aktorami i widzami tamtego dramatu. Książkę bardzo dobrze przyjęły środowiska Żydów w Izraelu i USA.
- „Sztuka Ziemi Kieleckiej. Fotografia” (1997) – historia sztuki fotograficznej w regionie, album z obszernym szkicem.
- „Takie czasy” (2001) – prezentacja malarstwa Krzysztofa Jackowskiego, współczesnego, oryginalnego kieleckiego artysty, z obszernym rysem krytycznym.
- „Święty Krzyż” (2006) – obszerny album o sanktuarium na Łyścu, z rozbudowaną, szeroką warstwą tekstową.
- „W gwiazdach zapisane. Opowieści o kielczanach” (2014) – pokaźnej objętości tom reporterskich relacji ze spotkań z mieszkańcami miasta, którzy opowiadają autorowi o swoich losach i rodzinnych tradycjach splatających się z dziejami miasta i zatopionych w polskiej historii. Dokumentalne i poznawcze walory tej czytelniczo atrakcyjnej pozycji, podnosi ikonografia, książka jest bowiem bogato ilustrowana dawnymi, unikalnymi, nierzadko sprzed ponad stu dwudziestu lat, zdjęciami z domowych archiwów i albumów bohaterów opowieści.
- „Wierni sobie. W kręgu szkolnych kolegów Stefana Żeromskiego” (2015). Dzieje kontaktów oraz przyjaźni autora „Syzyfowych prac” z kolegami gimnazjalnymi od początków nauki szkolnej po późne lata dojrzałe, a niekiedy do śmierci. Rzecz powstała na podstawie „Dzienników” pisarza, z wykorzystaniem jego utworów, wspomnień, wzajemnej korespondencji oraz opracowań biograficznych i historycznoliterackich.
- „Bruzdy” (2016). Jest to zbiór powstałych w dekadzie lat 70. opowieści reportażowych osadzonych w realiach kieleckiej wsi, których spoiwem jest ziemia stanowiąca zarzewie i tło pełnych dramaturgii konfliktów.
Ważniejsze opracowania edytorskie i redakcyjne:
- Jan Gajzler, „Ta ziemia uroczna” (2000) – tom utworów zebranych poety z Suchedniowa (1891-1940), ważnej postaci w literackiej tradycji regionu, nazywanego bardem świętokrzyskim. Zebrał, zredagował i obszernym szkicem biograficzno-literackim poprzedził Jerzy Daniel.
- Jadwiga Maurer, „Sobowtóry” (2002) – retrospektywny tom gromadzący całość dorobku literackiego (opowiadania) urodzonej w Kielcach, pochodzącej ze znanej rodziny żydowskiej, emigracyjnej autorki (1930-2012) z USA, profesora literatury polskiej na amerykańskich uniwersytetach. Zbiór, wprowadzający pisarstwo Jadwigi Maurer na rynek polski (publikowała w języku polskim, m.in. dwie książki w Londynie) dopełnia szkic autorstwa Jerzego Daniela. Instytut Książki włączył tę pozycję do oficjalnej reprezentacji Polski na Międzynarodowe Targi Książki we Frankfurcie oraz w Goeteborgu (2002).
- „Rythm o Drzewie Krzyża Świętego tonem Stabat Mater Dolorosa” (2006) – opracowanie hymnu pod tym tytułem, pochodzącego z benedyktyńskiej kroniki o. Marcina Kwiatkiewicza pt. „Krzyż Święty na świetney gorze Świętokrzyskiey Lysiec nazwaney” (1690).
- Jan Winczakiewicz, „Okruchy” (2008, zbiór drobnych form – felietony, sentencje) oraz „Po drodze” (2009, wybór wierszy) – książki pochodzącego z Kielc emigracyjnego pisarza (1921-2012) osiadłego po wojnie we Francji, współpracownika m.in. paryskiej „Kultury”.
- „Zza drutów getta w Kielcach” (2012) – dwujęzyczne, polsko-angielskie wydawnictwo powstałe z inicjatywy i w opracowaniu redakcyjnym Jerzego Daniela, zawierające listy wiedenki Gertrudy Zeisler z kieleckiego getta do rodziny, wspomnienia kielczanki Alice Birnhak (z d. Sztrumw) z USA, która jako młoda dziewczyna przeżyła getto oraz blisko dwieście zdjęć, jakie jedna z kielczanek odkryła po sześćdziesięciu latach w domu swych rodziców, w którym mieszkali Żydzi przesiedleni do getta, skąd zostali wywiezieni do obozu i zamordowani.
- Prowadząca rozmowę: dr hab. Barbara Lena Gierszewska, prof. UJK
- Miejsce: Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego – oddział Muzeum Narodowego w Kielcach
- Realizacja: Robert Kaleta, Artur Kornacki
- Montaż: Robert Kaleta
Nagranie wykonano dzięki wsparciu finansowemu
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego
